De eerste symptomen van anafylaxie kunnen ontstaan binnen een tijdspanne van enkele seconden tot twee uur of later na de inname of blootstelling van de allergenen. Er is sprake van anafylaxie als je meerdere ernstige klachten hebt die spoedig na de blootstelling of inname van het allergeen volgen.

De meest voorkomende symptomen van anafylaxie hebben te maken met de huid, de luchtwegen, het maag en darm stelsel en het hart en de bloedvaten.

Vaak wordt een anafylactische reactie ook voorafgegaan door een gevoel van onbehagen, ook. Omschreven als een ongerust gevoel van naderend onheil.

Het hele proces van de eerste symptomen tot de eventueel shockreactie kan zeer snel verlopen. Daarom is het cruciaal de tekenen te kunnen herkennen en tijdig een EpiPen® toe te dienen en de juiste hulp in te roepen.

De specifieke allergische symptomen kunnen zijn: jeuk, rode huid, netelroos en zwelling. De luchtwegen kunnen jeuk en zwelling van de lippen, tong en keel, moeite met ademhalen, astma aanval, jeukende waterige en of zwellende ogen vertonen. Ook hoesten, druk op de borst, heesheid kunnen optreden. Maag- en darm reacties zoals buikkrampen, misselijkheid, overgeven en diarree behoren eveneens tot de mogelijke symptomen. De ernst van deze maag en darmklachten kan variëren van mild tot zeer ernstig. Hart en bloedvaten kunnen ook reageren: afwijkende hartslag, duizeligheid en flauwvallen door bloeddrukdaling.

Vaak kan iemand snel overgaan tot een shockreactie die levensbedreigend is. Tijdens zo een shockreactie daalt de bloeddruk waarbij de persoon in kwestie het bewustzijn verliest. Deze bloeddrukdaling kan zo extreem zijn dat dit kan leiden tot een fatale hartstilstand.

Soms wordt anafylaxie verward met andere reacties die gelijksoortige symptomen kunnen opwekken zoals hyperventilatie, een angstaanval, alcoholvergiftiging, lage bloeddruk of lage bloedsuiker. Belangrijk dat er bij een anafylaxie er altijd een directe link is met een allergeen.

• Reacties door verdovende middelen.

  Hoe vaak precies deze voorkomt in België is onbekend. Het aantal overlijdens door anafylaxie als gevolg van verdovende middelen is ongeveer 4% in de Verenigde Staten en nog eens een 2% van de patiënten houden er een ernstig hersenletsel aan over. De eerste tekenen worden nogal eens gemist, aangezien hartfalen vaak de eerste duidelijk waarneembare uiting is. Ademhalingsmoeilijkheden en een lage bloeddruk zijn meestal ook de enige tekenen. Na zulke incidenten worden geregeld huidtesten afgenomen. Maar deze volstaan niet altijd, aangezien ze vaak een vals positief resultaat leveren.

• Reactie door geneesmiddelen.

  Reacties door geneesmiddelen vinden vaak plaats in het ziekenhuis waar meestal nog tijdig kan ingegrepen worden. Vaak is dit een reactie op antibiotica, pijnstillers en koortswerende middelen maar ook andere geneesmiddelen kunnen aanleiding geven tot een reactie. De juiste opsporing van het geneesmiddel dat de reactie veroorzaakt heeft, is uiteraard van belang om latere voorvallen te vermijden. Hier kunnen huidtesten gebruikt worden ter bevestiging van het allergeen.

• Reactie door contrastvloeistof.

  Contrastmiddelen worden geregeld toegediend bij het maken van röntgenfoto's om het absorptievermogen van organen te verhogen of voor het maken van een MRI scan. Contrastmiddelen worden vooral gebruikt bij onderzoeken om het bloedvatstelsel, hart en het maag-darmkanaal in beeld te brengen.

  Vooral de joodverbindingen kunnen aanleiding geven tot allergische reacties, die in sommige gevallen kunnen leiden tot een allergische schok. Het spreekt voor zich dat zulke reacties zich altijd voordoen binnen een medische omgeving.

• Voedsel.

  Anafylaxie veroorzaakt door voedsel is vooral bij de jongere populatie de meest voorkomende oorzaak van spoedopnames in de Verenigde Staten. Op dit moment zijn er geen cijfergegevens beschikbaar boor ons land.

  Momenteel is er geen manier om te voorspellen wie een ernstige reactie zal krijgen en wanneer dit zal gebeuren. In het algemeen kan men stellen dat de reacties heviger zijn bij astmapatiënten.

  Bij een ernstige anafylactische reactie is het gebruik van adrenaline belangrijk omdat dit kan voorkomen dat de reactie zich voortzet.

• Reactie op latex.

  Deze reacties deden zich ook voornamelijk voor in de medische wereld. Momenteel, dankzij de sensibilisering rond rubber, lijkt er een stabilisatie te komen in het aantal anafylactische reacties. De medische wereld is zich bewust geworden van het probleem en ondertussen zijn er ook veel alternatieve producten beschikbaar. Ook een duidelijke waarschuwende etikettering draagt bij tot een groter bewustzijn van het probleem.

• Inspanning gerelateeerde anafylaxie.

  Alle lichamelijke inspanningen kunnen leiden tot anafylaxie. Sporten zoals jogging, hardlopen, voetbal, dansen enz. Zeer moeilijk te voorspellen maar er lijkt wel een verband te bestaan tussen het eten van voedsel en de anafylactische reactie. Indien men de inspanning lang genoeg uitstelt na de maaltijd, 4 tot 5 uur, kan men de reactie vermijden.

• Onbekend of idiopathisch.

  Niet alle reacties kunnen in verband worden gebracht met een duidelijke oorzaak. Men schat dat 20 percent van de gevallen een onbekende oorzaak heeft (idiopathisch is).